Het gesprek voeren
“Wat ik altijd uitvraag bij de werknemer, is het dagverhaal: hoe ziet jouw dag eruit, hoe was het gisteren? Dat geeft meer houvast dan een open vraag als ‘Hoe is je werk-privébalans momenteel?”
Een arbeidsdeskundig onderzoek kan veel stress oproepen bij mensen met kanker. Er is een jaar voorbij sinds de diagnose, de behandeling is misschien nog niet eens afgerond en nu moet er al gepraat worden over werk, misschien zelfs over ander werk. De werknemer kan het gevoel hebben onder druk gezet te worden. Dat betekent: weerstand. En dat bemoeilijkt je onderzoek. Op deze pagina lees je hoe je toch een goed gesprek met elkaar voert.
In deze video zie je waar je op moet letten in gesprek met de werknemer met kanker.
Tips voor goede gesprekken
Klik voor uitleg en onderzoeksvoordelen op elke tip
- Bied ruimte voor het verhaal van de werknemer. Open met vragen als “Hoe gaat het nu met u?” of “Wilt u vertellen hoe de afgelopen periode voor u is geweest?” Vraag hoe het thuis gaat - of juist niet gaat - en waar de werknemer tegenaan loopt in het oppakken van werk. Luister, zonder te onderbreken.
- Erken de ervaren beperkingen en onzekerheden. Spiegel wat de werknemer zegt: "Het klinkt alsof de onzekerheid over uw werk u veel zorgen baart." En erken dat re-integratie een uitdagende periode is, bijvoorbeeld met: "Ik begrijp dat het voor uw gevoel misschien nog te vroeg is om hierover te praten."
- Wees alert op signalen van vermoeidheid en concentratieproblemen. Let op lichaamstaal en reacties die kunnen wijzen op vermoeidheid of overbelasting. Zuchten, tranen die hoog zitten, radeloosheid. Vraag regelmatig hoe het gaat en bied de optie om een pauze in te lassen: "Zullen we even een korte pauze nemen?" Als het niet gaat, kun je in het uiterste geval een nieuwe afspraak inplannen. Het gesprek doorzetten levert mogelijk niet meer de juiste informatie op.
- Pas de volgorde van het gesprek aan op de belastbaarheid. Begin met de belangrijkste punten wanneer de werknemer nog fris is, en stel minder essentiële zaken uit of bied aan om deze later schriftelijk toe te sturen. Maak samen afspraken over de duur van het gesprek en welke onderwerpen zeker behandeld moeten worden.
- Bereid de werknemer voor op het arbeidsdeskundig advies. Vertel dat het confronterend kan zijn, vooral als de prognose nog onduidelijk is: "Het kan best heftig zijn om zwart op wit te zien wat de gevolgen zijn voor uw werk en financiën als terugkeer naar uw oude werk niet lukt, maar het is belangrijk om hier eerlijk over te zijn." “Realiseert u zich ook, dat dit een momentopname is.”
Door deze benadering zorg je voor een veilige en ondersteunende sfeer in het gesprek met de werknemer. Dat draagt bij aan de effectiviteit van je onderzoek en het maatwerk van je advies.
Cliëntgerichte communicatie bereik je door de werknemer centraal te stellen in het gesprek. Het belangrijkste kenmerk is, dat je je in het gesprek richt op zijn, of haar behoeften en ervaringen. Je geeft ruimte, sluit aan bij de beleving en achterhaalt zoveel mogelijk context.
Deze gespreksvoering is cruciaal in re-integratie bij kanker: het helpt om wederzijds begrip te bevorderen, de tevredenheid van de werknemer te verhogen en onzekerheden te verminderen.
Zo communiceer je cliëntgericht:
- Formuleer eerst samen de gespreksdoelen. Je kunt de werknemer op gang helpen door bij jezelf beginnen: “Mijn doel is om een deskundig advies te schrijven, dat past bij uw werkmogelijkheden nu en straks.” "Wat zijn voor u de belangrijkste doelen? Zijn er onderwerpen die u graag wilt bespreken?”
- Moedig de werknemer aan. Laat weten dat gedachten en gevoelens van de werknemer ertoe doen in dit gesprek: "Wat zijn uw belangrijkste zorgen of vragen op dit moment?"
- Bied ruimte voor persoonlijke context. Diep uit hoe het thuis gaat en waar de werknemer tegenaan loopt bij het oppakken van het werk. Dit helpt om een compleet beeld te krijgen van zijn of haar situatie: “Hoe voelt de balans tussen privé en werk op dit moment voor u?” en “Wat zijn de grootste uitdagingen waar u momenteel mee te maken heeft?"
- Pas communicatietechnieken toe die de werknemer centraal stellen:
- Volgen: Laat zien dat je de werknemer goed begrijpt door zijn uitspraken te herhalen en te verduidelijken. Bijvoorbeeld: "Als ik het goed begrijp, zegt u dat u er mentaal nog niet aan toe bent om terug te keren. Klopt dat?"
- Gidsen: Vraag de werknemer naar zijn visie en voorkeuren voor re-integratie. Bijvoorbeeld: "Hoe zou u idealiter de re-integratie willen zien?”, “Wat zijn volgens u de belangrijkste factoren voor een succesvolle terugkeer naar uw werk?"
- en "Hoe kunnen collega’s u hierbij helpen?"
- Richting geven: Geef advies op basis van de input van de werknemer. Bijvoorbeeld: "Op basis van wat u heeft gedeeld, stel ik voor dat we beginnen met een gefaseerde terugkeer. Wat denkt u daarvan?"
- Wees flexibel: Pas je benadering aan op de reacties en behoeften van de werknemer. Als je vermoeidheid constateert, of moeite met concentreren, hak je het gesprek in kleinere stukjes of pauzeer je wat vaker.
Zo zorg je dat het gesprek zowel effectief als empathisch is, wat bijdraagt aan een succesvol arbeidsdeskundig onderzoek en helpend advies. Bovendien voorkomt cliëntgerichte communicatie vaak vragen en onduidelijkheden achteraf. Dat scheelt tijd.
In gesprek met …
Klik op het type werknemer voor specifieke gesprekstips.
-
Geef in het gesprek tijd en ruimte aan de werknemer.
- Benoem de zichtbare emoties. Denk aan: "Ik zie dat dit onderwerp u raakt."
- Stimuleer het uiten van twijfels en drempels: Vraag bij boosheid bijvoorbeeld: "Hoe komt het dat u dit gevoel heeft?", of bij verdriet: "Wat zou er wegvallen, als u uw eigen werk niet meer kunt uitvoeren?"
- Nodig uit om te delen: Moedig de werknemer aan en gebruik open vragen als "Hoe voelt u zich hierbij?" of "Wat betekent dit voor u?"
- Luister actief: Toon begrip door kleine signalen te geven, zoals een knikje of een kort "ja". Dit laat zien dat je echt luistert.
Tegelijk is het belangrijk dat emoties het doel van het gesprek niet ondersneeuwen. Dit doe je door structuur aan te brengen:
- Start met de bevindingen van de bedrijfsarts. Leg uit hoe belangrijk het is om ook het verhaal van de werknemer duidelijk te krijgen.
- Denk hardop na over het vervolg van de re-integratie. Bespreek mogelijke stappen en nodig de werknemer uit om mee te denken: "Wat zou u helpen om taken weer op te pakken?"
- Vat het gesprek samen. Sluit af door kort samen te vatten wat er is besproken, zodat de werknemer helderheid heeft over de volgende stappen.
Laat de regie van het gesprek bij de werknemer en waardeer het enthousiasme.
- Geef de ruimte om de re-integratie te verwoorden. Laat de werknemer zijn of haar visie delen. Stel open vragen zoals "Hoe ziet u uw terugkeer naar het werk voor zich?" of "Wat is voor u belangrijk in deze fase van re-integratie?"
- Luister actief. Toon begrip door kleine signalen te geven, zoals een knikje of een kort "ja". Dit laat zien dat je echt luistert.
- Herhaal woorden of zinnen en maak ze concreet. "Dus als ik u goed begrijp, wilt u zo snel mogelijk weer volledig aan de slag. Klopt dat?" Je toont begrip en geeft bevestiging.
- Focus op de praktische aspecten van de re-integratie. Vermijd bij deze werknemer te diep ingaan op gevoelens of emoties. Richt je op concrete stappen en oplossingen.
Tegelijkertijd is het belangrijk om haalbaarheid en de termijn voor ogen te houden.
- Bekijk samen wat de werknemer kan en wat het werk vereist. Bijvoorbeeld met: "Laten we bekijken wat haalbaar en realistisch is binnen uw huidige belastbaarheid."
- Rem af waar nodig. Benoem dat de werknemer zich ook kan overvragen; waarschuw voor de risico's van een terugval. Benadruk het belang van duurzame re-integratie: "Het is cruciaal om rustig op te bouwen, zodat u niet terugvalt."
- Maak de evaluatie belangrijk. Vertel dat regelmatig evalueren van de werkhervatting met de bedrijfsarts en werkgever voorkomt dat overbelasting te laat wordt gesignaleerd: "Alleen als je regelmatig met elkaar bespreekt hoe het gaat, kun je op tijd bijsturen."
Sluit af door kort samen te vatten wat er is besproken, zodat de werknemer helderheid heeft over de afspraken en volgende stappen.
Geef in het gesprek ruimte aan de nieuwe prioriteiten en waarden.
- Vertel dat het arbeidsdeskundig onderzoek er is om een nieuwe, passende werk-privébalans te vinden. "Het doel van dit gesprek is om samen te kijken hoe we uw re-integratie zo goed mogelijk kunnen laten aansluiten bij wat nu voor u belangrijk is."
- Geef ruimte voor verwoording van het nieuwe perspectief. Moedig de werknemer aan om zijn of haar nieuwe plannen en prioriteiten te delen. Stel open vragen zoals: "Hoe ziet u uw werk en leven nu, en wat is voor u belangrijk geworden?"
- Luister actief en vraag naar gevoel. Toon begrip en betrokkenheid. Herhaal wat de werknemer zegt en benoem de gevoelens die naar voren komen: "Ik hoor dat u nu meer waarde hecht aan uw persoonlijke tijd. Wat betekent dit voor hoe u uw werk wilt invullen?"
- Bespreek de consequenties. Ga na met elkaar wat de nieuwe prioriteiten praktisch betekenen. Bijvoorbeeld: "U geeft aan meer tijd te willen hebben voor uw kleinkinderen. Zal ik de financiële gevolgen van het minder gaan werken voor u op een rijtje (laten) zetten?" Bespreek ook andere wensen, zoals: "U geeft aan dat u, voor een betere balans, liever niet meer in de avonden en weekenden wilt werken. Bij uw eigen werkgever is dit waarschijnlijk niet haalbaar. Dan liggen er meer kansen bij een andere werkgever. Het tweede spoortraject kan daarbij helpen."
- Denk samen na over oplossingen. Bespreek welke stappen er nodig zijn om de re-integratie te laten slagen en welke ondersteuning de werknemer daarbij nodig heeft. Bijvoorbeeld: "Misschien kunnen we kijken naar een aangepaste werkweek die beter past bij uw nieuwe balans tussen werk en privé."
- Vat het gesprek samen. Sluit af door kort samen te vatten wat er is besproken, zodat de werknemer duidelijkheid heeft over de volgende stappen en de gemaakte afspraken.